Utrecht heeft zijn eigen Watergate. Het begint in de zomer van dit jaar als ik op Twitter de gemeente vraag waarom de waterpaal (ook bekend als ‘watertappunt’) op het Jaarbeursplein droog staat. Een paar dagen later herhaal ik mijn vraag en paar dagen later nog een keer. Uiteindelijk reageert de gemeente met de melding dat de paal droog staat omdat er een bacterie in de leiding is aangetroffen. Er worden geen details gegeven en dus stel ik op 30 juli via het reguliere vragen-proces een vraag (zaaknummer 9136587) over het hoe en wat. De termijn om vragen te beantwoorden is 5 werkdagen. Bijna 3 weken later is er nog geen antwoord op mijn vraag gekomen en dus bel ik de gemeente voor een update. De vriendelijke dame aan de telefoon is het me me eens dat het te lang duurt een stuurt een reminder naar de behandelend ambtenaar. Op 30 augustus heb ik nog steeds niets gehoord en dus bel ik maar weer voor een update. De dame aan de telefoon weet me te vertellen dat de vraag intern is opgepakt en dat er nu toch echt iemand mee bezig is.
Ondertussen heb ik natuurlijk niet stilgezeten. Ervaring leert dat als er niet gereageerd wordt, er vaak echt iets aan de hand is. En dus ga ik op onderzoek. De waterpaal op het Jaarbeursplein staat er nu iets meer dan een jaar. De waterpaal zelf is gekocht in een dealtje met het commerciele bedrijf Join the Pipe. Het bedrijf claimt dat het bestaat om overal op de aarde mensen te voorzien van vers water. En al hoewel het ook een organisatie is die gratis lege plastic waterflesjes levert aan derde wereldlanden, lijkt het commerciële Join-the-Pipe hoofdzakelijk bedoeld om geld te verdienen. Via via is het volledig eigendom van de Beuningse (Nijmegen) familie Vallen (kvk 33229262). Join-the-Piper levert in Utrecht 61 waterpalen voor 3250 euro per stuk. De wijk noord-west is het meest dorstig met 16 palen. Leidsche Rijn is blijkbaar nat genoeg en krijgt er maar 1. Het gaat hier alleen om de palen zelf. Het water en de waterleiding wordt geleverd door Vitens. Vitens is eigendom van gemeentes en provincie. Utrecht is voor 5% eigenaar van Vitens. Omdat de 61 palen in totaal bijna 2 ton kosten, is er een issue met de aanbestedingsregels. Maar gelukkig is daar een oplossing voor. De gemeente koopt de palen niet bij Join-the-pipe, maar bij Vitens, hunzelf dus. Vitens is ook verantwoordelijk voor het water dat uit de 3250 euro per stuk kostende waterpalen komt. Vitens zelf heeft geen watermannen meer in dienst en heeft de controle-taak uitbesteed aan Aquador. Kosten zijn 290 euro per jaar, per paal. Da’s bijna 18.000 euro per jaar. Het mag wat kosten.
Terug naar de paal. Ik bel eerst met Vitens en die verwijst me direct door naar Aquador. Daar krijg ik een vriendelijke meneer aan de lijn die mij weet te vertellen dat de paal op het Jaarbeursplein afgesloten is omdat er bij controle de poepbacterie E. coli is aangetroffen. Op verzoek krijg ik het keuringsrapport opgestuurd. Dat blijkt echter het rapport van de herkeuring te zijn van medio september. Hoe smerig het water uit de paal precies is geweest is dus onbekend. Het is ook onbekend wat de status van de andere 60 palen in de stad zijn. Zijn die net zo smerig? In de vragen over de details die ik stel in juli, vraag ik expliciet naar de testverslagen en of die openbaar gemaakt kunnen worden. Is het niet reageren van de gemeente dan echt een teken dat er iets te verbergen is?
Op 6 september bel ik via het beroemde nummer 14030 maar weer eens met de gemeente Utrecht om te informeren naar de status van mijn ondertussen bijna bejaarde vraag. De wachtrijen zijn weer eens uitputtend. Na 17 minuten weet een ambtenaar mij te vertellen dat er iemand mee bezig is. Ik vraag of ik doorverbonden kan worden met de behandelend ambtenaar, maar die weigert mij telefonisch te woord te staan. Dan is bij mij de maat vol en maak ik een klacht (zaaknummer 9247728) richting de afdeling die vraag moet beantwoorden; Volksgezondheid. De reactietermijn voor klachten is 5 werkdagen. Vijftien werkdagen later bel ik maar ff met de gemeente, want de stilte vanuit de gemeente was oorverdovend. Na weer een lange wachttijd krijg ik te horen dat de behandeld ambtenaar vrij is. Zucht.
Dan maar een stapje hoger en daarom maak ik werkdag later een klacht (zaaknummer 202126945) aan bij de Nationale Ombudsman wegens het niet reageren van de gemeente op de klacht over de afdeling Volksgezondheid. De Nationale Ombudsman neemt mijn klacht in behandeling en weet mij op 26 oktober te berichten dat de gemeente nu echt heel snel contact met me gaat opnemen. Een paar dagen later bel neem ik contact op met de Nationale Ombudsman om hun in te lichten dat de gemeente nog steeds zwijgt in alles talen. Ook in het Chinees. Later op de dag belt de Nationale Ombudsman dat mijn klacht over de afdelling Volksgezondheid doorgestuurd is naar de afdeling Stadsbedrijven en dat zij contact met me gaan opnemen. Ik ben verbaasd hierover (to say the least!) en vraag of het echt zo iets dat een klacht over 1 afdeling wordt doorgestuurd naar een andere afdeling. Daar komt geen antwoord op en dus vraag ik het nog een keer. Dat blijkt tegen de regels van de Nationale Ombudsman te zijn en de verbinding wordt verbroken.
Op mijn initiële vraag kwam geen antwoord. Op mijn klacht over het geen antwoord krijgen, kwam geen antwoord. Na bemiddeling van de Nationale Ombudsman over mijn klacht over het geen antwoord krijgen op de klacht over geen antwoord krijgen, kwam geen antwoord. De gemeente dwingt mij om juridische stappen te ondernemen om helderheid te krijgen over de kwaliteit van het drinkwater in de stad.
En de paal? Die is medio september opnieuw gekeurd en goed bevonden. Hij geeft weer water. Hoe smerig is onbekend. Ik weet wel dat ik geen water meer ga gebruiken uit de waterpalen in Utrecht.
